Levensfilosofie

HOVO Tilburg najaar 2021

De term ‘levensbeschouwing’ was traditioneel verbonden met een geloofsleer. Veel mensen geloven echter niet meer in een traditionele godsdienstige zin. Toch is levensbeschouwing nog steeds belangrijk omdat zij aandacht geeft aan levensvragen. Is zelfverwerkelijking mogelijk? Hoe ga ik om met gevoelens van zinloosheid, eenzaamheid of somberheid? Hoe kan ik aankijken tegen mijn sterfelijkheid? Is er een religiositeit mogelijk die niet uitgaat van godsdienstige dogma’s? Is er een zinvol streven naar vervulling mogelijk?

Deze 10-delige collegereeks gaat uit van existentiële denkers als Kierkegaard en Nietzsche en probeert op hen voortbouwend tot inzichten te komen die een nieuwe betekenis kunnen geven aan ons leven.  

https://www.hovobrabant.nl/cursussen/1125-leergang-filosofie-deel-3

Waarom bestaat de wereld?

Filosofie van het bestaansmysterie in Amsterdam najaar 2021

Waaruit de schepping is opgerezen?
Misschien heeft ze zichzelf geschapen- of misschien ook niet
Hij die in de hoogste hemel op haar neerkijkt,
hij alleen weet het- of misschien ook niet.

Rigveda (1500 v.Chr.)

De vraag naar de oorsprong van de wereld is al zo oud als de mensheid en werd eerst besproken in  mythologie en religie. Langzamerhand werd de vraag onderwerp van filosofie en wetenschap. In deze cursus  kijken we vooral vanuit de moderne filosofie en wetenschap naar deze vraag. We onderzoeken verschillende antwoorden die op de vraag gegeven zijn. Men heeft geprobeerd de vraag te beantwoorden vanuit God, vanuit linguïstische analyse,  vanuit de moderne fysica en vanuit de wiskunde. Al deze antwoorden proberen we te evalueren op plausibiliteit. Ook bespreken we de mogelijkheid dat de vraag principieel onbeantwoordbaar is en onderzoeken we wat de aard van deze onbeantwoordbaarheid is. We bespreken denkers als Parmenides, Plotinus, Anselmus, Spinoza, Leibniz, Kant, Wittgenstein en de hedendaagse denkers als Van Inwagen en Meillassoux. Ook hedendaagse kosmologen als Hawking, Vilenkin, Krauss en Tegmark komen aan het woord.  Een cursus voor iedereen die zich opnieuw wil bezinnen op de oorsprong van ons bestaan. 

“Een fantastisch onderwerp, deskundig gebracht en enthousiasmeert tot verder onderzoek.”

“Een grote perspectiefverruiming.”

Opzet van de colleges

1. Inleiding in de grondvraag als waaromvraag
2. Een taxonomie van antwoordstrategieën.
3. Consistentie van het idee van het absolute niets
4. Het wegnemen van ruimte, tijd en bewustzijn
5. Het idee van een absolute oorsprong
6. De crisis in dat idee bij Kant
7. Moderne pogingen tot noodzakelijk bestaan
8. Platonisme in de natuurwetenschap
9. Naturalisme
10. Het bestaan

https://vuweb.vu.nl/nl/onderwijs/hovo-amsterdam/cursussen-opleidingen/waarom-bestaat-de-wereld

Waarheid, kennis en wetenschap

HOVO Leiden, Leeuwarden, Alkmaar

Deze collegereeks verschaft een degelijke basis om over de begrippen waarheid, kennis en wetenschap te denken. In de hedendaagse cultuur lijken die noties onder druk te staan. Waarheid lijkt moeilijk te onderscheiden in de kakofonie van opvattingen en het onderscheid met onwaarheid lijkt minder belangrijk te worden. 

De filosofie is mede schuldig aan deze situatie. Om dat te zien bespreken we  theorieën van sceptische en relativistische filosofen uit Oudheid en moderniteit, zoals Pyrrho, Kant, Nietzsche en Rorty. We kritiseren dergelijke opvattingen en onderzoeken hoe we het begrip ‘waarheid’ in zijn existentiële, metafysische en wetenschappelijke aspecten kunnen definiëren. We onderzoeken hoe conflicten over waarheid ontstaan en hoe onwaarheid, leugen en dwaling dominant kunnen worden. We onderzoeken hoe we waarheid en kennis kunnen bereiken. We bespreken bronnen van waarheid als waarneming, inductie, deductie en abductie. We bespreken de wetten van het denken aan de hand van logica, argumentatieleer en bespreken het falen van ons denken in drogredenen.  We bespreken theorieën over de aard van wetenschap en over grens tussen wetenschap en pseudowetenschap. We bespreken opvattingen van Aristoteles, Popper en Kuhn. Daarbij worden noties als verificatie, falsificatie, natuurwet, causaliteit, bewijs en verklaring besproken. We onderzoeken waarom de wiskunde in de natuurwetenschap zo succesvol is kunnen worden.

HOVO Alkmaar

https://www.hovoalkmaar.nl/cursusaanbod/cursusaanbod-voorjaar-2021/filosofie-van-de-waarheid

HOVO Leiden

https://www.universiteitleiden.nl/hovo/collegeaanbod/filosofie-en-theologie/waarheid

HOVO Leeuwarden

https://hovonoordnederland.nl/cursussen/303-waarheid-kennis-wetenschap

De Grote Vragen

Een thematische inleiding in de filosofie

Filosofie is het al duizenden jaren durende gesprek van de mensheid over de grote vragen van het bestaan en van zijn eigen bestaan. Wat is de werkelijkheid? Wat is de plaats van de mens in die werkelijkheid? Kunnen we kennis verkrijgen en zo ja hoe? Is hoop op een metafysische betekenis gerechtvaardigd of niet? Is geluk bereikbaar in het aardse leven? Hoe kunnen we kijken naar moraliteit en vriendschap? 

Deze collegereeks geeft een inleiding in dergelijke vragen en in de verscheidenheid van antwoorden die er in de loop van de geschiedenis op gegeven zijn. We leren inzien dat die antwoorden voorlopig en onzeker zijn, maar dat het toch verdiepend en zingevend is om met ze bezig te zijn. De grote vragen worden steeds opnieuw gesteld, maar vanuit een steeds verschillend historische perspectief. 

We volgen daarom een thematische aanpak met een historische dimensie. Per vraag worden belangrijke denkers uit de traditie besproken. We krijgen inzicht in belangrijke opvattingen en in de argumenten voor en tegen die opvattingen. Ook leren zien we dat opvattingen over de verschillende vragen met elkaar samenhangen. De redenen die denkers hebben om bepaalde opvattingen te huldigen zijn enerzijds historisch bepaald, maar zijn anderzijds ook ingegeven door intuïties en argumenten. 

We bespreken denkers uit de Oudheid, Middeleeuwen en de moderne tijd. Denkers als Plato, Aristoteles, Epicurus, De Stoa, Anselmus, Thomas, Descartes, Spinoza, Leibniz, Kant, Nietzsche, Wittgenstein en hedendaagse filosofen komen aan bod. 

Deze collegereeks is vooral geschikt voor mensen die nog niet veel van filosofie weten en een eerste overzicht over haar inhoud zoeken.

HOVO Nijmegen

https://www.hovobrabant.nl/cursussen/1133-de-grote-vragen

HOVO Amersfoort

https://www.hovoutrecht.nl/cursus/de-grote-vragen-deel-1/